Astma

Wat is astma?

Astma is een aandoening van de luchtwegen (in de longen). Normaal zijn de luchtwegen wijd genoeg om gemakkelijk in- en uit te ademen. Bij astma zijn de luchtwegen van tijd tot tijd vernauwd. Er kan minder lucht doorheen, het ademen gaat moeilijker en u wordt benauwd. De diagnose wordt gesteld doormiddel van een longfunctieonderzoek in de huisartspraktijk, met soms nog aanvullend onderzoek. Onze praktijkondersteuners Marion Terpstra en Lotte Peters Sengers zijn hier speciaal voor opgeleid, en controleren en begeleiden patiënten met astma.

Wat zijn de verschijnselen?

U kunt last hebben van benauwdheid en slijm in de luchtwegen. De ademhaling kan gepaard gaan met piepen, brommen of pruttelen. Het kan zijn dat u wekenlang moet hoesten, vooral ’s nachts. Periodes waarin u veel moet hoesten kunnen steeds weer terugkomen. Doordat het ademhalen moeite kost, kunt u zich moe voelen. Uw conditie kan achteruit gaan, waardoor sporten zwaarder is dan voorheen.

Hoe ontstaat astma?

Bij astma zijn de luchtwegen overgevoelig voor bepaalde prikkels. Als reactie op deze prikkels trekken de spiertjes rond de luchtwegen samen. Het slijmvlies langs de binnenkant van de luchtwegen raakt ontstoken: het zwelt op en produceert meer slijm. Daardoor worden de luchtwegen nauwer.

Het is niet duidelijk waarom de één astma krijgt en de ander niet. Erfelijkheid speelt een rol. Daardoor komen in één familie vaak meerdere mensen met astma voor.

Op welke prikkels reageren de luchtwegen?

Niet iedereen reageert op dezelfde prikkels. U kunt voor een of meer prikkels overgevoelig zijn. Meestal reageren de luchtwegen direct na de prikkel, soms pas na uren.

• Allergische prikkels: Stoffen die bij veel mensen met astma een reactie van de luchtwegen veroorzaken, zijn:
  • huisstofmijt;
  • huidschilfers van huisdieren (katten, honden, knaagdieren en paarden);
  • stuifmeel van bomen, grassen of onkruiden;
  • schimmels.
• Niet-allergische prikkels: Uw luchtwegen kunnen (ook) op andere prikkels reageren, zoals:
  • kou, stoom, mist, rook, luchtvervuiling, baklucht, verflucht en parfumluchtjes;
  • lichamelijke inspanning;
  • infecties van de luchtwegen zoals verkoudheid of griep.
  • sommige medicijnen kunnen een reactie van de luchtwegen veroorzaken (bijvoorbeeld bepaalde pijnstillers zoals aspirine).

Adviezen

Misschien heeft u al gemerkt voor welke prikkels u gevoelig bent. Blijft de oorzaak onduidelijk, dan kan bloedonderzoek aantonen of u allergisch bent en zo ja voor welke stoffen. Als u weet op welke prikkels u reageert, kunt u proberen die te vermijden, zowel thuis als op uw werk. Rook niet en zorg ervoor dat in uw omgeving niet wordt gerookt, vooral niet bij u thuis.

 

Als u bij inspanning benauwd wordt, betekent dat niet dat u lichamelijke activiteit moet vermijden. Juist bij astma is het belangrijk om in conditie te blijven. Zorg bij het sporten voor een goede ‘warming up’. Adem, als het buiten koud is, zo mogelijk door uw neus. De ingeademde lucht is dan minder koud en daardoor minder prikkelend voor de luchtwegen. Probeer dagelijks een halfuur te bewegen (bijvoorbeeld wandelen, fietsen, zwemmen of fitness) Mensen met astma kunnen van de griep extra ziek worden. Neem daarom ieder jaar de griepprik.

Medicijnen

Astma is meestal goed te behandelen. Medicijnen kunnen astma niet echt genezen. Bij zorgvuldig gebruik van astmamedicijnen kunnen de klachten wel verminderen of langdurig wegblijven. De medicijnen ademt u in zodat ze rechtstreeks inwerken op de luchtwegen. Deze zogenaamde inhalatiemiddelen zijn te verdelen in twee groepen:

• de luchtwegverwijders: deze werken snel na inhalatie. U wordt binnen tien tot dertig minuten minder benauwd. Er zijn kortwerkende (4 – 6 uur) en langwerkende (12 – 24 uur) luchtwegverwijders. Deze middelen werken alleen op de spiertjes rond de luchtwegen en niet op de slijmvorming en de zwelling van de luchtwegen. Mogelijke bijwerkingen van sommige luchtwegverwijders zijn trillende handen, onrust en hartkloppingen.
• de ontstekingsremmers (corticosteroïden): deze werken pas na een paar dagen. Ze remmen de slijmvorming en de zwelling van het slijmvlies in de luchtwegen. Ook de spiertjes rond de luchtwegen trekken minder samen. Ontstekingsremmers hebben als bijwerking soms: heesheid en een schrale mond of tong met wit beslag. Door telkens na het inhaleren de mond goed te spoelen (en het spoelwater uit te spugen) kunt u dit voorkomen. Wanneer u een hoge dosis van de ontstekingsremmers gebruikt kunt u blauwe plekken krijgen. Vooral op uw armen en benen.

Mensen met ernstig astma gebruiken vaak een ontstekingsremmer en een langwerkende luchtwegverwijder tegelijk. Deze twee middelen zitten dan samen in hetzelfde inhalatie-apparaatje.

Hoe gaat het verder?

Astma is heel goed te behandelen maar gaat niet echt over. Het kan zijn dat u jarenlang geen klachten heeft, maar de aanleg voor astma blijft aanwezig. Met de genoemde adviezen en medicijnen kunt u ervoor zorgen dat u zo weinig mogelijk last heeft van uw astma.

 

Als u alleen af en toe kortwerkende luchtwegverwijders gebruikt dan is controle niet nodig. Bel voor een afspraak, zodra u de kortwerkende luchtwegverwijder meer dan tweemaal per week nodig heeft.

 

Als u voor het eerst ontstekingsremmers krijgt, controleren we na twee tot vier weken hoe het gaat. Werkt het middel goed, dan komt u om de drie tot zes maanden voor controle. Soms lukt het om de medicijnen af te bouwen, maar als de benauwdheid regelmatig terugkomt, dan blijven ontstekingsremmers nodig.

Wanneer u ontstekingsremmers gebruikt wordt er jaarlijks een longfunctieonderzoek (‘blaastest’) gedaan.

 

Als regelmatig bewegen of sporten niet goed lukt, bijvoorbeeld omdat u bang bent voor de benauwdheid, bespreek het dan op de praktijk. Schrijf vooraf op op welke momenten u benauwd wordt. Noteer ook hoeveel u wel kunt bewegen (bijvoorbeeld een korte wandeling) en waar u tegenop ziet.

Wanneer contact opnemen?

Neem contact op als de klachten niet verminderen of als u problemen heeft met de medicijnen.

 

Neem ook contact op als u drie of meer keer per week extra luchtwegverwijdende medicijnen nodig heeft. Neem uw longmedicijnen altijd mee als u naar de praktijk komt. Vaak is het handig om even te bekijken hoe u de inhalatie-apparaatjes gebruikt.